Πόσο απαραίτητος είναι για τις startup εταιρείες ένας ικανός νομικός σύμβουλος;

• Είναι αλήθεια ότι οι επίδοξοι επιχειρηματίες και οι startup δε χρειάζονται τις νομικές συμβουλές ενός δικηγόρου;

Οι περισσότεροι επίδοξοι επιχειρηματίες θεωρούν περιττό να συμβουλευτούν έναν δικηγόρο πριν ξεκινήσουν μια επιχείρηση. Κατά τον ίδιο τρόπο, το μεγαλύτερο ποσοστό των ιδρυτών startup εταιριών δεν θεωρούν απαραίτητο να έχουν στο πλευρό τους ένα νομικό σύμβουλο που θα τους βοηθήσει με τη διαπραγμάτευση των συμβάσεων με δυνητικούς επενδυτές ή με άλλες εταιρείες.

Είναι γεγονός, λοιπόν, ότι η συνδρομή ενός δικηγόρου θεωρείται συχνά περιττή και πολλές φορές άχρηστη.

Εάν ο επιχειρηματίας ή οι ιδρυτές της startup διαθέτουν επαρκείς νομικές γνώσεις, η έλλειψη της συνδρομής ενός δικηγόρου, θεωρητικά τουλάχιστον, δεν αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για το μέλλον της εταιρείας. Τα πράγματα, όμως, αλλάζουν αν οι εν λόγω δεξιότητες απουσιάζουν εντελώς από το άτομο ή την ομάδα ατόμων που επιθυμεί να ιδρύσει τη νέα επιχείρηση, κυρίως όταν πρέπει να προσδιοριστεί η νομική μορφή της εταιρείας και να ρυθμιστεί η νομική σχέση μεταξύ των εταίρων, ή όταν η νέα εταιρεία έρχεται αντιμέτωπη με τη Δημόσια Διοίκηση ή με τους επενδυτές της.

• Η νομική μορφή της startup και οι σχέσεις των εταίρων

Η επιλογή της νομικής μορφής της startup εταιρείας αποτελεί θεμελιώδη στιγμή της ζωής της, δεδομένου ότι η νομική μορφή είναι αυτή που καθορίζει ποιο θα είναι το ποσό των φόρων που πρέπει να καταβάλει η νέα εταιρεία, αλλά κυρίως από αυτή εξαρτάται η ευθύνη που φέρουν οι εταίροι για τυχόν οφειλές της εταιρείας. Εξίσου σημαντικός είναι ο καθορισμός του ποσοστού που θα έχει ο κάθε εταίρος στο κεφάλαιο της νέας εταιρείας και γενικότερα η εξουσία που αναγνωρίζεται στον καθέναν από αυτούς, όσον αφορά τη διαχείριση της εταιρείας, αλλά και το δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη (και τις ζημιές) της.

Οι αποφάσεις αυτές είναι κρίσιμες για τη startup, γιατί μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία συγκρούσεων εντός της ομάδας, οι οποίες αν δεν αντιμετωπιστούν σωστά και έγκαιρα, μπορεί να διαταράξουν την ισορροπία μεταξύ των ιδρυτών- founders και να υπονομεύσουν το μέλλον της εταιρείας.

• Startup και Γραφειοκρατία

Εξίσου επικίνδυνη μπορεί να αποδειχθεί η σχέση μεταξύ της startup και της Δημόσιας Διοίκησης. Ας αναλογιστούμε, για παράδειγμα, θέματα που είναι πιθανό να προκύψουν αναφορικά με τις άδειες που βάσει νόμου είναι απαραίτητες για την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ή θέματα που αφορούν στη συμμετοχή σε επιδοτούμενα προγράμματα.

Ας επικεντρωθούμε αρχικά στο θέμα των αδειών. Αναλογιστείτε τους κινδύνους που συνδέονται με την έναρξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας χωρίς την απόκτηση των  νομικών αδειών. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει στην επιβολή προστίμων και χρηματικών ποινών εκ μέρους των αρμόδιων αρχών.

Οι ίδιοι κίνδυνοι μπορεί να υπάρχουν όταν οι επίδοξοι επιχειρηματίες ή οι startup συμμετέχουν σε προκηρύξεις για τη λήψη επιδοτήσεων. Η μη τήρηση των όρων της προκήρυξης ή, σε περίπτωση απόκτησης της χρηματοδότησης, η κακή διαχείριση των σχέσεων με τη Δημόσια Διοίκηση μπορεί να οδηγήσει σε ένα θλιβερό αποτέλεσμα: η startup δεν καταφέρνει να συγκεντρώσει τη ρευστότητα που χρειάζεται και θα μπορούσε να έχει στη διάθεσή της εάν είχε διαχειριστεί τις σχέσεις της με τη Δημόσια Διοίκηση με πιο αποτελεσματικό τρόπο.

• Startup και επενδυτές

Σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο εκτίθεται ο ιδρυτής της startup ο οποίος, προκειμένου να λάβει την απαραίτητη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής τους ιδέας, προσυπογράφει χωρίς τη συμβουλή ενός δικηγόρου και, ίσως χωρίς διαπραγμάτευση, τους όρους της επένδυσης (Termsheet) που προτείνει ο επενδυτής και στο τέλος κινδυνεύει να χάσει τον έλεγχο του «δημιουργήματός» του μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα.

Εξίσου παράλογη μπορεί να αποδειχθεί η συμπεριφορά ενός startupper που, προτού συμβουλευτεί ένα δικηγόρο, υπογράφει ένα συμβόλαιο για την διανομή του καινοτόμου προϊόντος του, χρησιμοποιώντας κάποιο υπόδειγμα συμβολαίου που έχει «κατεβάσει» από το διαδίκτυο, συνήθως με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους για το διανομέα. Στην περίπτωση αυτή κινδυνεύει να έρθει αντιμέτωπος με ατελείωτες δικαστικές διαμάχες, ικανές να απορροφήσουν όλους τους πόρους της εταιρείας.

• Συμπέρασμα: Οι startup και οι επίδοξοι επιχειρηματίες χρειάζονται, εκτός των άλλων, και ένα καλό δικηγόρο.

Οι καταστάσεις που περιγράψαμε παραπάνω αποτελούν μερικά μόνο παραδείγματα για το πώς οι νέες επιχειρήσεις μπορεί να πληρώσουν υψηλό τίμημα για την ασυνείδητη ανάληψη ορισμένων συμβατικών υποχρεώσεων, αλλά και για λάθη που έγιναν στο πλαίσιο γραφειοκρατικών διαδικασιών για την πρόσβαση σε δημόσια χρηματοδότηση, χωρίς να λάβουμε υπόψη τους κινδύνους που απορρέουν από την ανεπαρκή προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας ή από ζητήματα που αφορούν τις συμβάσεις εργασίας με τους εργαζομένους.

Όπως επιβεβαιώνουν πρόσφατα στοιχεία σχετικά με τις κύριες αιτίες της “θνησιμότητας” των καινοτόμων νεοσύστατων επιχειρήσεων, τουλάχιστον μία στις δέκα startup αποτυγχάνει λόγω ύπαρξης κάποιας νομικής διαφοράς.

Η υποστήριξη ενός νομικού συμβούλου μπορεί να αποτελέσει κλειδί για τη μείωση αυτών των κινδύνων.

Στη φάση της ίδρυσης, ο δικηγόρος – νομικός σύμβουλος μπορεί να παρέχει συμβουλές στους επίδοξους επιχειρηματίες και τους ιδρυτές μιας startup για τη σωστή επιλογή της νομικής μορφής της εταιρείας και για τη ρύθμιση των σχέσεων μεταξύ των ιδρυτών, διαμορφώνοντας το καταστατικό της εταιρείας με βάση το περιεχόμενο των συμφωνιών που επιτεύχθηκαν μεταξύ τους.

Ο δικηγόρος – νομικός σύμβουλος μπορεί, επίσης, να εξηγήσει στον επιχειρηματία ποια είναι τα απαραίτητα βήματα που πρέπει να γίνουν και να παρέχει μια σαφή εικόνα των αδειών που απαιτούνται για την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ακόμη, μπορεί να τον βοηθήσει με την υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών για τη λήψη μιας επιδότησης, αλλά και γενικότερα στη διαχείριση των σχέσεων της εταιρείας με τη Δημόσια Διοίκηση. Στο σημείο αυτό, είναι ίσως χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ότι η Δημόσια Διοίκηση δεν είναι ελεύθερη να λαμβάνει αυθαίρετες αποφάσεις, αλλά όταν αλληλοεπιδρά με τα πρόσωπα, φυσικά και νομικά, είναι υποχρεωμένη να τηρεί μια σειρά κανόνων που επιβάλλει ο νομοθέτης για την προστασία του πολίτη.

Τέλος, ο δικηγόρος μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των startup και των επενδυτών και να καταρτίσει τα συμβόλαια που θα διέπουν τη χρηματοδότηση της startup και εκείνα που θα ρυθμίζουν τη σχέση μεταξύ των ιδρυτών και των νέων επενδυτών.