Ο χειμώνας φεύγει, οι εκλογές έρχονται. Σε τι σημείο βρίσκεται το Χειμερινό Πακέτο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής;
Στις 26 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τις τέσσερις εναπομένουσες νομοθετικές πράξεις που εντάσσονται στο Χειμερινό Ενεργειακό Πακέτο (“Energy Winter Package”) που εισήγαγε η Επιτροπή το 2016 ως ένα ολοκληρωμένο σύνολο πρωτοβουλιών σχετικά με την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της κλιματικής αλλαγής. Μετά την έγκριση αυτών των νέων πράξεων από το Συμβούλιο της ΕΕ, η δέσμη μέτρων της Επιτροπής θα έχει το τελικό νομοθετικό της πλαίσιο: στο σύντομο αυτό άρθρο θα αναλύσουμε τα κύρια στοιχεία του.
Το “Χειμερινό Ενεργειακό Πακέτο”
Μετά την επίσημη εκτέλεση της Συμφωνίας των Παρισίων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2016 ένα νέο πλαίσιο πολιτικών στον τομέα της ενέργειας, το οποίο αποσκοπεί στη δημιουργία μιας Ενεργειακής Ένωσης και στην υλοποίηση των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στη συμφωνία COP21. Αυτή η δέσμη μέτρων της Επιτροπής ονομάζεται “Καθαρή ενέργεια για όλους τους Ευρωπαίους” και είναι κοινώς γνωστό ως «Χειμερινό Ενεργειακό Πακέτο».
Το Πακέτο βασίζεται στην εισαγωγή δύο νέων γενικών στόχων περιβαλλοντικής βιωσιμότητας για το 2030: παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές τουλάχιστον 32% και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης τουλάχιστον 32,5%.
Οι νομοθετικές πράξεις για την εφαρμογή του Πακέτου
Προκειμένου να επιτύχει τους στόχους του, το Χειμερινό Πακέτο καθιέρωσε την αρχή “πρώτα η ενεργειακή απόδοση” και προσδιόρισε τις άλλες προτεραιότητές της ΕΕ ως παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στην προστασία των καταναλωτών. Η εφαρμογή της δέσμης των μέτρων αυτών βασίστηκε στην έγκριση τόσο νομοθετικών όσο και μη νομοθετικών πράξεων, οι οποίες αφορούσαν ορισμένους από τους σημαντικότερους τομείς της περιβαλλοντικής και ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ.
Οι οκτώ προτάσεις νομοθετικών πράξεων της Επιτροπής ήταν οι ακόλουθες:
- νέα Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων,
- νέα Οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,
- νέα Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση,
- Κανονισμός για τη Διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα,
- Κανονισμός για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας,
- Οδηγία για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας,
- Κανονισμός για την ετοιμότητα αντιμετώπισης κινδύνων στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας,
- Κανονισμός για τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER).
Οι τέσσερις πρώτες πράξεις που προαναφέρθηκαν εγκρίθηκαν οριστικά και τέθηκαν σε ισχύ εντός του 2018 ως εξής:
- Οδηγία (ΕΕ) 2018/844 της 30ης Μαΐου 2018 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων που τροποποιεί την Οδηγία 2010/31 / ΕΕ και την Οδηγία 2012/27 / ΕΕ.
- Οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 της 11ης Δεκεμβρίου 2018 για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
- Οδηγία (ΕΕ) 2018/2002 της 11ης Δεκεμβρίου 2018 που τροποποιεί την Οδηγία 2012/27 / ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση.
- Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1999 της 11ης Δεκεμβρίου 2018 σχετικά με τη Διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και τη Δράση για το Κλίμα.
Οι άλλες τέσσερις προτάσεις που προαναφέρθηκαν, εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 26 Μαρτίου 2019: πρόκειται για τον Κανονισμό και την Οδηγία για την ηλεκτρική ενέργεια, τον Κανονισμό για την ετοιμότητα έναντι των κινδύνων και τον Κανονισμό για τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER). Αυτές οι προτάσεις αναμένεται να εγκριθούν οριστικά από το Συμβούλιο της ΕΕ (το οποίο έχει ήδη συμφωνήσει προσωρινά για τα νέα μέτρα) τον Μάιο, λίγο πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές για το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Το περιεχόμενο των πράξεων
Η Οδηγία (ΕΕ) 2018/844 εισάγει ορισμένες σημαντικές τροποποιήσεις στις ισχύουσες Οδηγίες για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (Οδηγία 2010/31 / ΕΕ) και την ενεργειακή απόδοση (Οδηγία 2012/27 / ΕΕ). Οι τροποποιήσεις αυτές περιλαμβάνουν την υποχρέωση των κρατών μελών να υιοθετήσουν μια εθνική μακροπρόθεσμη στρατηγική για την υποστήριξη της ενεργειακής απόδοσης των δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων.
Η νέα Οδηγία εισάγει, επίσης, έναν «δείκτη ευφυΐας» για την αξιολόγηση της τεχνολογικής ετοιμότητας των κτιρίων να αλληλεπιδρούν με τους ενοίκους τους και με το δίκτυο, καθώς και να αναλαμβάνουν τα ίδια τη διαχείρισή τους με αποδοτικό τρόπο.
Οι νέοι κανόνες προβλέπουν επίσης α) την εγκατάσταση αυτόματων συσκευών που καθορίζουν τα επίπεδα θερμοκρασίας ως μέρος των παρεμβάσεων που εγκαθιστούν/ αντικαθιστούν τις γεννήτριες θέρμανσης, β) τον εξορθολογισμό των επιθεωρήσεων των συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού των κτιρίων, καθώς και γ) την αυτοματοποίηση των κτιρίων.
Μια άλλη σημαντική τροποποίηση αφορά τις υποδομές για την ανάπτυξη της ηλεκτρικής κινητικότητας: Η Οδηγία (ΕΕ) 2018/844 εισάγει τις υποχρεώσεις για την εγκατάσταση των αναγκαίων υποδομών στα κτίρια για την έξυπνη φόρτιση των ηλεκτροκίνητων οχημάτων.
Η Οδηγία (ΕΕ) 2018/2002 τροποποιεί την Οδηγία 2012/27 / ΕΕ, εισάγοντας υποχρεώσεις για τη μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας για τα κράτη μέλη, συνεπείς με τον γενικό στόχο ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ (32,5% πριν από το 2030). Τα κράτη μέλη έχουν διαφορετικές επιλογές για τον τρόπο εκπλήρωσης της υποχρέωσης αυτής και για τον τρόπο μέτρησής της. Οι άλλες τροποποιήσεις της Οδηγίας 2012/27 / ΕΕ στοχεύουν στην ενίσχυση της χρήσης έξυπνων μετρητών και στην αποτελεσματική ενημέρωση των τελικών καταναλωτών σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας.
Ο Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2018/1999 είναι ένα από τα σημαντικότερα νέα μέσα που εισήγαγε το Χειμερινό Πακέτο και ουσιαστικά θεσπίζει μια συντονισμένη και συνεκτική διαδικασία ενεργειακής διακυβέρνησης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κρατών μελών. Χάρη στα νέα μέσα, η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα μπορέσουν να συμμορφωθούν με τις διεθνείς υποχρεώσεις τους για το κλίμα, μέσω της ανάπτυξης ολοκληρωμένων Εθνικών Σχεδίων για την Ενέργεια και το Κλίμα που θα αντικαταστήσουν τα διάφορα τομεακά σχέδια που θεσπίστηκαν σταδιακά από τη νομοθεσία της ΕΕ στους τομείς της ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής.
Η νέα Οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (οδηγία (ΕΕ) αριθ. 2018/2001) ορίζει τους στόχους που αφορούν το μερίδιο της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και προβλέπει κοινές αρχές σχετικά με τα μέσα στήριξης για έργα ανανεώσιμης ενέργειας σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο, το διαμοιρασμό της πληροφορίας μεταξύ των κρατών μελών, τις διαδικασίες έγκρισης στα κράτη μέλη και το δικαίωμα των καταναλωτών στην ενημέρωση.
Οι προτάσεις του Κανονισμού και της Οδηγίας για τον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας περιέχουν κανόνες σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών και τα μέσα πληροφόρησης (έξυπνη μέτρηση, πληροφορίες σχετικά με την κατανάλωση, νέα συμβατικά πρότυπα), ενίσχυση του ανταγωνισμού στην ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αρχές υπέρ της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και μέτρα αποδοτικότητας (όπως η αποθήκευση ενέργειας, η κατάργηση των επιδοτήσεων σε μονάδες επιζήμιες για το περιβάλλον).
Η πρόταση Κανονισμού για την ετοιμότητα σε περίπτωση κινδύνου περιλαμβάνει κανόνες σχετικά με την εκτίμηση και τη διαχείριση του κινδύνου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με μέσα και σχέδια συνεργασίας για τα κράτη μέλη όσον αφορά τον κίνδυνο, καθώς και τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε περίπτωση κρίσης.
Τέλος, η πρόταση Κανονισμού για τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) ενισχύει τον ήδη υφιστάμενο φορέα της ΕΕ για την υποστήριξη και το συντονισμό των εθνικών ρυθμιστικών αρχών ενέργειας, αναθέτοντας σε αυτόν αρμοδιότητες εποπτείας σε αποφάσεις και οντότητες με διασυνοριακή συνάφεια για την ενεργειακή αγορά της ΕΕ, ενισχύοντας τον ρόλο του στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ σχετικά με την ενεργειακή νομοθεσία, τροποποιώντας ορισμένες πτυχές της οργάνωσης και του προϋπολογισμού του.
Προς μια μεγαλύτερη ένταξη της ενέργειας και του κλίματος στις πολιτικές της ΕΕ και των κρατών μελών
Οι Κανονισμοί που έχουν ήδη εγκριθεί ή πρόκειται να εγκριθούν τον Μάιο τίθενται σε ισχύ αμέσως μετά τη δημοσίευσή τους (με ημερομηνία εφαρμογής την 1η Ιανουαρίου 2020 για τον Κανονισμό για την ηλεκτρική ενέργεια). Οι Οδηγίες θα πρέπει να μεταφερθούν στο εθνικό δίκαιο εντός 18 – 20 μηνών από την ημερομηνία δημοσίευσής τους.
Όλα αυτά τα μέσα έχουν κοινή την ιδέα μιας καλύτερης ενσωμάτωσης των ενεργειακών και περιβαλλοντικών πολιτικών, με κύριο και ιστορικό στόχο την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τη διασφάλιση μιας βιώσιμης ανάπτυξης για την Ευρώπη και τον κόσμο.
Θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε τη διαδικασία έγκρισης και εφαρμογής αυτής της δέσμης μέτρων, ελπίζοντας ότι οι φιλόδοξοι στόχοι που θα τεθούν τελικά θα επιτευχθούν.
